អត្ថបទដោយ៖ Mutiah Fauzan
តើអ្នកចាំបានទេថាផែនទីពិភពលោកឬពិភពលោកមើលទៅដូចអ្វី? តើអ្នកយល់ដូចម្តេចទៅលើទ្វីបឬប្រទេសណាធំជាងប្រទេសណា? តើអ្នកជឿខ្ញុំទេ បើខ្ញុំនិយាយថាទំហំនិងទីតាំងនៅក្នុងផែនទីពិភពលោកនិងពិភពលោកជាក់ស្តែងមិនត្រឹមត្រូវ? (មែនហើយ! វាជាការភ្ញាក់ផ្អើលដ៏ធំមួយមែនទេ?)
យោងតាម National Geographic មានអ្វីៗជាច្រើននៅក្នុងផែនទីពិភពលោកឬពិភពលោកដែលមិនត្រឹមត្រូវ ប៉ុន្តែមានហេតុផលខ្លះ យើងនៅតែសំដៅទៅលើផែនទីនេះសម្រាប់ការណែនាំ។ ឧទាហរណ៍ អាមេរិកខាងត្បូង គឺស្ថិតនៅភាគខាងត្បូងនៃអាមេរិកខាងជើង។ ប៉ុន្តែការពិតគឺថាស្ទើរតែទ្វីបអាមេរិកខាងត្បូងទាំងមូលស្ថិតនៅភាគខាងកើតនៃរដ្ឋផ្លរីដាទៅវិញ។
វិចិត្រករគំនូរជីវចលដ៏ល្បីឈ្មោះគឺលោក John Nelson បាននិយាយថា រឿងនេះបណ្តាលមកពីហេតុផលជាច្រើនផ្សេងៗ។ ហេតុផលមួយគឺផែនទីត្រូវបានធ្វើអោយមានភាពសាមញ្ញ ហើយអាមេរិកដែលនៅខុសកន្លែងប្រហែលជាបណ្តាលមកពីនៃឈ្មោះរបស់ពួកវា។
ចុះទ្វីបវិញ? យោងតាម National Geographic ទ្វីបនានាក៏ត្រូវបានដាក់ខុសទីតាំងដែរ។ ឧទាហរណ៍ទ្វីបអាហ្រ្វិក យើងប្រាកដជាគិតថាទ្វីបអាហ្វ្រិកមានទីតាំងស្ទើរតែទាំងស្រុងនៅអឌ្ឍគោលខាងត្បូងដែលស្រដៀងទៅនឹងអាមេរិកខាងត្បូងដែរ ប៉ុន្តែវាមិនមែនជាការពិតនោះទេ។ ទ្វីបអាហ្រ្វិកការពិតលាតសន្ធឹងទៅភាគខាងជើងនិងមានរយៈទទឹងដូច Norfolk, Virginia។ ទ្វីបអឺរ៉ុបក៏ជាទ្វីបដែលត្រូវបានដាក់ខុសទីតាំងដែរ។ វាត្រូវបានដាក់នៅភាគខាងត្បូងនិងឆ្លងកាត់អាត្លង់ទិកពីសហរដ្ឋអាមេរិក ប៉ុន្តែទីតាំងពិតរបស់ទ្វីបអឺរ៉ុបគឺតស្របនឹងទីតាំងរបស់ប្រទេសកាណាដាជាង។ Nelson សង្ស័យថានេះប្រហែលជាដោយសារតែអាកាសធាតុ។ ស្ទ្រីមឈូងសមុទ្រនាំមកនូវអាកាសធាតុក្តៅដល់អាកាសធាតុដែលគេហៅថាមេឌីទែរ៉ាណេ។ ដូច្នេះ ទ្វីបអឺរ៉ុបគឺត្រូវបានគេកំណត់ទីតាំងអោយនៅជាមួយប្រទេសដែលមានអាកាសធាតុក្តៅនៅក្នុងផែនទី។
ប៉ុន្តែយ៉ាងហោចណាស់ទំហំផែនទីពិភពលោកត្រូវបានធ្វើត្រឹមត្រូវហើយមែនទេ? មិនប្រាកដនោះទេ។
ផែនទីពិភពលោកទាំងអស់ដែលយើងបានស្គាល់គឺមិនត្រឹមត្រូវនិងមិនសុក្រឹត្យនោះទេ។
តើមនុស្សម្នាក់អាចរំពឹងអ្វីនៅពេលមនុស្សបម្លែងផែនដីបីដែលមាន៣វិមាត្រទៅជាផ្ទៃរាបស្មើ? អ្នកជំនាញប្រើ Mercator Projection (ការព្យាករណ៍បារត)។ ហ្គ្រីនឡែន(Greenland) មានទំហំប្រហាក់ប្រហែលនឹងអាមេរិកខាងត្បូង ប៉ុន្តែការពិតគឺអាមេរិកខាងត្បូងធំជាងហ្គ្រីនឡែនរហូតដល់ទៅប្រាំបីដង។ ផែនទី Mercator ធ្វើអោយទ្រង់ទ្រាយនិងទំហំនៃទ្វីបខុសពីភាពដើម ជាពិសេសនៅជិតតំបន់ប៉ូលទាំងពីរ។ នេះហើយជាមូលហេតុដែល Greenland(ហ្គ្រីនឡិន) ហាក់ដូចជាមានទំហំប្រហាក់ប្រហែលទៅនឹងអាមេរិកខាងត្បូងទាំងអស់នៅលើផែនទី Mercator ទាំងដែលជាក់ស្តែងអាមេរិកខាងត្បូងមានទំហំធំជាង (Greenalnd)ហ្គ្រីនឡែន។
ពិតណាស់ សំណួរគួរអោយចាប់អារម្មណ៍មួយដែលយើងទាំងអស់គ្នាគួរសួរគឺ“ ហេតុអ្វីបានជាយើងនៅតែប្រើផែនទីទាំងនេះ?” ជាមួយនឹងផលប៉ះពាល់ដ៏សំខាន់របស់វាទៅលើពិភពលោក តើហេតុអ្វីបានជាយើងប្រើព័ត៌មានមិនត្រឹមត្រូវទាំងអស់នេះ? នេះគ្រាន់តែជាអាហារសម្រាប់ការគិតប៉ុណ្ណោះ!
ឯកសារយោង៖